Do czego służy zlewka? Szkło laboratoryjne bez tajemnic

Zlewka to nieodłączny element wyposażenia każdego laboratorium. Choć wydaje się niepozorna, bez niej trudno wyobrazić sobie przeprowadzanie doświadczeń chemicznych, fizycznych, biologicznych, a także różnych procesów technologicznych. Dowiedz się, czym dokładnie jest zlewka laboratoryjna oraz do czego służy, a także jakie rodzaje zlewek są dostępne na rynku i jak je dobierać.

Czym jest zlewka laboratoryjna?

Zlewka to podstawowe naczynie laboratoryjne, które pełni funkcję pojemnika na ciecze i inne substancje chemiczne. Najczęściej spotykane zlewki laboratoryjne mają kształt cylindryczny z lekko wywiniętym brzegiem oraz „dzióbkiem” (wylewem), który ułatwia przelewanie płynów. Wyposażone są zazwyczaj w podziałkę, która umożliwia w przybliżeniu określenie objętości substancji znajdującej się w naczyniu. Trzeba jednak pamiętać, że zlewka sama w sobie nie jest precyzyjnym naczyniem pomiarowym. Jednak prostota jej konstrukcji sprawia, że jest niezwykle uniwersalna i przydatna w codziennej pracy laboratoryjnej.

Do czego służy zlewka?

Zlewka to naczynie o bardzo szerokim zastosowaniu. Dzięki swojej prostocie może być używana przy bardzo wielu czynnościach i procesach laboratoryjnych. Najczęściej zlewki służą do:

• mieszania substancji – zlewki są szeroko wykorzystywane podczas tworzenia roztworów oraz mieszania substancji chemicznych;
• podgrzewania cieczy – zlewki wykonane z odpowiednich materiałów (np.szkła borokrzemowego) nadają się do podgrzewania nad palnikami;
• przelewania substancji – wbudowany wylew sprawia, że zlewka umożliwia wygodne przelewanie cieczy bez ryzyka rozlania;
• przechowywania substancji – w niektórych przypadkach zlewki mogą służyć do tymczasowego przechowywania prób przed ich dalszą analizą lub różnego rodzaju substancji, np. stosowanych do doświadczeń.

W laboratoriach biologicznych zlewki mogą być natomiast używane do rozcieńczania substancji biologicznych, przygotowywania pożywek czy innych roztworów. To, do czego służy zlewka, zależy także w pewnym stopniu od jej rodzaju.

Rodzaje zlewek laboratoryjnych

Nie każda zlewka jest taka sama. Dostępne na rynku naczynia laboratoryjne różnią się kształtem, pojemnością, a także materiałem, z którego zostały wykonane. Wybór odpowiedniego rodzaju zlewki może być bardzo istotny w zależności od potrzeb i specyfiki laboratorium. Jakie są najpopularniejsze rodzaje zlewek?

Zlewki szklane

Zlewka to najczęściej szklane naczynie laboratoryjne. Zazwyczaj wykonuje się je ze szkła borokrzemowego, które jest odporne na wysokie temperatury oraz działanie substancji chemicznych. Dzięki temu szklane zlewki mogą być wykorzystywane zarówno w reakcjach chemicznych, jak i do podgrzewania płynów i ciał stałych nad palnikami. Szkło borokrzemowe jest nie tylko wytrzymałe, ale też idealnie przezroczyste, dzięki czemu ułatwia obserwację procesu reakcji lub mieszania substancji.

Choć zlewki laboratoryjne szklane są kruche i mogą łatwo ulec stłuczeniu przy nieostrożnym obchodzeniu się z nimi, ale ich wszechstronność rekompensuje to ryzyko. Należy jedna zawsze pamiętać o zachowaniu ostrożności podczas ich używania oraz przechowywania.

Zlewka szklana będzie odpowiednim wyborem, gdy:

• planujesz podgrzewać substancje lub przeprowadzać reakcje chemiczne,
• chcesz mieć pełną widoczność na procesy zachodzące w zlewce,
• pracujesz z substancjami o wysokiej agresywności chemicznej.

Zlewka niska szklana Boro 3.3 z wylewem i podziałką 1000 ml DURAN

Zlewki porcelanowe

Zlewki porcelanowe rzadziej spotyka się w laboratoriach chemicznych, ale są niezwykle przydatne w niektórych zastosowaniach specjalistycznych. Porcelana ma wysoką odporność na działanie substancji chemicznych, a także na bardzo wysokie temperatury (nawet do 1000°C). Z tego powodu zlewki porcelanowe często stosuje się w analizach wymagających pracy z substancjami mogącymi reagować ze szkłem lub stosowania wysokich temperatur.

Jednak porcelana, w przeciwieństwie do szkła, nie jest przezroczysta, co utrudnia wizualną kontrolę substancji znajdujących się wewnątrz zlewki. Z tego powodu zastosowanie porcelanowych zlewek jest ograniczone. Za ich wady można też uznać dość wysoką wagę oraz podatność na uszkodzenia mechaniczne.

Zlewki porcelanowe warto wybierać, gdy:

• potrzebujesz naczynia odpornego na wyjątkowo wysokie temperatury,
• pracujesz z substancjami, które mogłyby uszkodzić szkło,
• przeprowadzane reakcje nie wymagają ciągłej obserwacji.

Zlewki plastikowe

Zlewki wykonane z plastiku są lekkie, wytrzymałe i tańsze od szklanych lub porcelanowych. Mogą być niezwykle przydatne w procesach, które nie wymagają podgrzewania substancji. Najczęściej są produkowane z polipropylenu lub polietylenu, co czyni je odpornymi na stłuczenie. Plastikowe zlewki są szczególnie popularne w laboratoriach biologicznych oraz w szkolnych pracowniach chemicznych, gdzie ryzyko stłuczenia szklanych naczyń może być wyższe.

Plastik ma jednak swoje ograniczenia – przede wszystkim nie jest odporny na wysokie temperatury. Tworzywa sztuczne mogą też reagować z niektórymi substancjami chemicznymi. Dlatego przed użyciem zlewki plastikowej należy się upewnić, że jej materiał jest kompatybilny z substancją, z którą będziesz pracować.

Zlewki plastikowe mogą być dobrym wyborem, jeśli:

• potrzebujesz naczynia odpornego na uderzenia, np. w laboratorium szkolnym,
• nie planujesz podgrzewać substancji,
• zależy Ci na ekonomicznym rozwiązaniu.

Zlewka laboratoryjna z wylewem, skala tłoczona, polipropylen (PP)

Zlewki ze specjalnych tworzyw

W nowoczesnych laboratoriach można spotkać także zlewki wykonane z bardziej zaawansowanych tworzyw, takich jak politetrafluoroetylen (PTFE). Takie zlewki łączą w sobie zalety materiałów plastycznych i szklanych, będąc jednocześnie wytrzymałymi chemicznie i odpornymi na wysokie temperatury. Są one jednak znacznie droższe od zlewek wykonanych z tradycyjnych materiałów i wykorzystywane głównie w specjalistycznych zastosowaniach.

Zlewki laboratoryjne – praktyczne porady

Gdy wiesz już, jakie zlewki wybrać do swojego laboratorium, warto pamiętać również o pewnych podstawowych zasadach ich użytkowania.

• Sprawdzaj jakość szkła – w przypadku zlewek szklanych warto inwestować w szkło borokrzemowe, które gwarantuje odporność na zmienne temperatury i działanie agresywnych substancji.
• Dostosuj zlewki do rodzaju substancji – niektóre zlewki (szczególnie plastikowe) mogą być nieodporne na substancje organiczne, więc przed ich użyciem sprawdź kompatybilność materiału.
• Dokładnie czyść zlewki – resztki substancji chemicznych mogą wpływać na wyniki kolejnych eksperymentów, dlatego skrupulatne mycie zlewek po każdym użyciu jest niezwykle ważne.

Dzięki temu zlewki posłużą Ci przez długi czas i będą towarzyszem wielu udanych analiz, reakcji czy eksperymentów.